Ruim 60 jaar geleden introduceerde Volvo CE ’s werelds eerste commerciële knikdumper. Dat legde het bedrijf geen windeieren, want het schopte het er naar eigen zeggen mee tot wereldmarktleider.
Het knikdumper-concept vindt zijn oorsprong in de late jaren vijftig van de vorige eeuw toen het Zweedse constructiebedrijf Livab een oplossing zocht om houttransporten op besneeuwde hellingen efficiënter en vooral ook veiliger te doen. De gebruikelijke (landbouw) trekker met getrokken trailer/dumper kampte met tractieproblemen en bovendien hadden de onaangedreven voorwielen van de trekker hevige problemen met onderstuur. Het idee om de trailer van tractie te voorzien werkte wel, maar door tractieverschillen tussen de achteras van de trekker en de traileras was de traileras geen lang leven beschoren. Bovendien gleden de onaangedreven voorwielen van de trekker snel weg op de besneeuwde ondergrond.
Dit bracht Livab’s medewerker Wiking Björn op het idee om de vooras van de trekker te verwijderen, de trailer via Livab’s gepatenteerde knikbesturing te koppelen en de traileras aan te gaan drijven. In drie maanden tijd zag de SM665 of Timber-Charlie, naar Livab’s eigenaar Carl Lihnell, begin jaren zestig het levenslicht. Vanwege de toenemende mobiliteit, het autobezit nam sterk toe, en dus de behoefte aan goede wegen, werd in 1966 ook een Gravel- Charlie knikdumper voor de wegenbouw ontwikkeld. Deze had als basis een Volvo BM350 landbouwtrekker en kreeg als typenummer DR631 mee. Deze allereerste wegenbouw knikdumper had 10 ton laadvermogen en haalde een snelheid van 25 km/h. Voor de vermarkting ervan sloot Livab een overeenkomst met Bollinder Munktell (BM), een bedrijf dat later opging in Volvo.
Updates voor emissie-eisen
Al in 1967 volgde de volgende mijlpaal in de vorm van de DR860, een knikdumper met een tandemachteras met boogieonderstel, maximaal 15 ton laadvermogen en maximaal 30 km/h snel. 30 jaar na de introductie, in 1996, leverde Volvo CE haar 25.000e knikdumper af en daar kwamen er vervolgens elk 10 jaar 25.000 bij.
Het huidige gamma knikdumpers loopt van de A25G tot de A60H, van 25 tot 55 metrische ton laadvermogen en van 320 tot 640 pk. De G-serie volgde de F-serie in 2014 al na drie jaar op en dat is heel snel. Feitelijk gaat het alleen om de introductie van andere Volvo motortypen om aan de (toekomstige) emissie-eisen te voldoen. Volgens Patrick De Smet, Product Manager knikdumpers bij Volvo distributeur SMT, behelst die update veelal een software update en soms een hardware update.
Zo hebben de Volvo motoren van de A25 en A30G nu ook een DPF-filter om aan de emissie-eisen van Fase 5 te voldoen, terwijl voorheen een EGR-regeling voldoende was. De grotere 12,8 en 16,1 liter motoren in de A35G, A40G, A45G en A60H hebben een software update gehad om aan de eisen van Fase 5 te kunnen voldoen. De A60H, door de fabrikant de grootste knikdumper ter wereld genoemd, werd in 2016 gelijk met het 60-jarig jubileum van Gravel-Charlie geïntroduceerd. Hij laadt 55 ton en legt 639 pk in de weegschaal. Dit model heeft in tegenstelling tot de andere modellen geen Volvo, maar een Allison transmissie. De kans is groot dat deze A60H de voorbode is van een geheel nieuwe H-serie.
Boogie of hydropneumatisch
Kijkende naar de typenummers, dan staat het cijfer daarin ruwweg voor het laadvermogen in tonnen van achtereenvolgens:
• A25G: 25 ton, 15,3 m3
• A30G: 29 ton, 17,8 m3
• A35G: 34,5 ton, 21,2 m3
• A40G: 39 ton, 24 m3
• A45G: 41 ton, 25,1 m3
• A60H: 55 ton, 33,6 m3
Van de A45G bestaat ook een A45GFS uitvoering waarbij FS voor Full Suspension staat. In tegenstelling tot alle andere modellen heeft de A45GFS namelijk een hydropneumatisch geveerd onderstel. Dit moet het deinen van een lege dumper op hoge snelheid tegengaan. De A45GFS heeft een 5 km/h hogere maximumsnelheid (57 km/h) dan de andere modellen (52 km/h) en is vooral in Scandinavië populair. In België zijn vooral de modellen A25G tot en met de A40G populair. De A25G en A30G worden daarbij vooral ingezet voor grondverzet, terwijl je de A35G, A40G, A45G en A60H met name vindt op grote bouwprojecten en in steengroeves. De A45GFS is in België niet verkocht. Sigma, de beroepsvereniging van de materieelimporteurs en -handelaars, meldt in haar economisch dossier dat er in 2018 45 knikdumpers in België werden verkocht. Dat is een daling van 12,5% ten opzichte van 2017 (40 stuks) terwijl er in 2015 nog 72 werden verkocht.
Volvo-eigen
Gevraagd naar het onderscheidende vermogen van de Volvo knikdumpers, geeft De Smet aan dat ‘m dat vooral in de vele Volvo componenten en de specifiek voor dumpers ontwikkelde aandrijflijn zit. De motoren met vermogens van 320 tot 640 pk kenmerken zich volgens de importeur door een laag brandstofverbruik en een meer doelmatige opstelling van de radiatoren. Volvo past 6-cilinder D11L (10,8 l), D13J (12,8 l) en D16J (16,1 l) motoren toe. De transmissies verschillen van een Volvo PT 2116 (A20/A30G), Volvo PT 2529 (A35/A40/ A45G) tot een Allison 6630 ORS (A60H). De A25 en A30G (maximaal 52,7 km/h) en A60H (max. 55 km/h) kennen zes versnellingen vooruit en twee achteruit. De A35, A40 en A45 hebben negen versnellingen vooruit (max. 57 km/h) en drie achteruit.
Specificaties Volvo knikdumpers
Het knikpunt, de hydropneumatisch geveerde voorassen en boogiegeveerde achterassen moeten zorgen voor een optimale bodemvolging ongeacht het terrein. De constructie van het knikpunt laat in theorie zelfs een 360° draaiing toe. Uniek volgens De Smet is de dubbele bevestiging van de boogie-onderstellen. Het laagste punt van het voertuig varieert van 455 mm op de A25G tot 601 mm op de A60H.
Multi-inzetbaarheid
Chauffeurs komen niets te kort in de ruime cabine met centraal opgestelde zetel en krijgen hulp van onder meer een daalsnelheidsassistent, hill start assistent, dump brake, een standaard goed beschermde achteruitcamera en een (optioneel) weegsysteem. Eigenaren kunnen het voertuig op afstand volgen via het CareTrack telematicasysteem dat ook een tijd- en locatieslot (time en geofence) mogelijk maakt. Ook schermt de fabrikant met de mogelijkheden om de bak te vervangen door een andere opbouw. In de praktijk blijken vooral een (haakarm) containersysteem (die uitvinder Livab overigens ook fabriceert!), een betonmixer en een servicewagenopbouw populair. De top 3 van meest verkochte opties zijn een kabelbediende achterklep, bakverhogingen en een door de uitlaat verwarmde bakbodem om kleven van de inhoud, en daardoor kantelen te voorkomen.
